Η δωρήτρια Θ. Ζωγιοπούλου

Θεανώ Ζωγιοπούλου - Η ζωή, το έργο και οι δωρεές της

• Γράφτηκε από Εμμανουήλ Ξυνάδας
• Κατηγορία Θέματα Τοπικής Ιστορίας

Προέλευση – Γενεαλογικό δένδρο

Η Θεανώ Ζωγιοπούλου υπήρξε γόνος της πολύτεκνης οικογένειας των Δημητρίου Ζωγιόπουλου(;) και της Μαργιορίτσας, το γένος Ρεπανά.  Σύμφωνα με μέρος του αρχειακού υλικού που ερευνήθηκε  τίθεται ισχυρή πιθανότητα, το όνομα Ζωγιοπούλου να είναι νεώτερο και η οικογένεια να ήταν γνωστή με την επωνυμία «Ζωγιού». Με αυτό το όνομα εμφανίζεται, τουλάχιστον, η Θεανώ σε σχολικά αρχεία του Γ΄ Δημοτικού Σχολείου Βέροιας.

Η Θεανώ ήταν το δέκατο τρίτο(;) κατά σειρά τέκνο της οικογένειας. Της Θεανούς προηγούνταν ο Εμμανουήλ, ο Αθανάσιος, η Μαρία, η Αικατερίνη, ο Αργύριος, ο Θωμάς, ο Κωνσταντίνος, ο Φώτιος, ο Βασίλειος και η Ζωή και δύο ακόμη αδέλφια, τα ονόματα των οποίων δεν εντοπίστηκαν.

Δυστυχώς, δεν διασώζονται πολλές πληροφορίες για το οικογενειακό της περιβάλλον. Τα λιγοστά στοιχεία αφορούν τα αδέλφια της Αργύριο και Αικατερίνη, οι οποίοι φέρονται να γεννήθηκαν το έτος 1904 και 1906, αντίστοιχα, ενώ ο Αργύριος νυμφεύθηκε το έτος 1948. Σύμφωνα με τα αρχεία του EllisIsland, ο πατέρας της Δημήτριος φέρεται να φτάνει ως μετανάστης στην Αμερική την 1^η Οκτωβρίου 1909, σε ηλικία 50 ετών. Επιπλέον, σύμφωνα με προφορικές μαρτυρίες στην Αμερική φέρεται να μετανάστευσαν και τρία αδέλφια της Θεανώς, δύο αγόρια και ένα κορίτσι. Τέλος, γίνεται γνωστό από το υλικό και τις μαρτυρίες ότι ο Βασίλειος απεβίωσε το έτος 1932, ενώ οι γονείς της Δημήτριος και Μαργιορίτσα απεβίωσαν τα έτη 1925 και 1949 αντίστοιχα.   

Βιογραφικά στοιχεία

Η Θεανώ Ζωγιοπούλου γεννήθηκε στη Βέροια στα τέλη των οθωμανικών χρόνων, το έτος 1909. Τα εγκύκλια γράμματα σπούδασε στη Βέροια και ακολούθως βρέθηκε στη Θεσσαλονίκη, απ’  όπου αποφοίτησε από σχολή νηπιαγωγών, την εποχή του Μεσοπολέμου. Από τη Θεσσαλονίκη επέστρεψε στη Βέροια όπου δίδαξε στο 3^ο δημοτικό σχολείο Βέροιας για τριάντα πέντε έτη. Παράλληλα δραστηριοποιήθηκε στον κοινωνικό και πολιτιστικό χώρο. Υπήρξε μέλος διαφόρων οργανώσεων, ενώ κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου υπηρέτησε ως εθελόντρια νοσοκόμα στον Ερυθρό Σταυρό.

Επίσης, υπήρξε ενεργό μέλος του τοπικού παραρτήματος  «Η φανέλα του στρατιώτη» μιας κίνησης που δημιουργήθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1930, η οποία σύντομα τέθηκε υπό τη σκέπη της Βασίλισσας Φρειδερίκης, με σκοπό τη συγκέντρωση και αποστολή στρατιωτικού και επισιτιστικού υλικού στους στρατιώτες που υπηρετούσαν στα σύνορα και αργότερα στο μέτωπο. Η δράση του συλλόγου ανακόπηκε για να ξαναλειτουργήσει, αργότερα, στα χρόνια του Εμφυλίου υπέρ των στρατιωτών του Εθνικού Στρατού. Σε φωτογραφικό υλικό που διασώζεται απεικονίζεται η Θεανώ Ζωγιοπούλου να συμμετέχει στη διανομή στρατιωτικού υλικού παρουσία του Βασιλιά Παύλου.

Τέλος, στον πολιτισμικό τομέα, η Θεανώ Ζωγιόπουλου καταγράφεται στην τοπική ιστορία της πόλης, ως μία από τις κυρίες και δεσποινίδες που πρωτοστάτησαν στην ίδρυση του παραρτήματος Λυκείου των Ελληνίδων στην πόλη τόσο το έτος 1950, όσο και στην επανίδρυσή του, το έτος 1980.

Εκτός από τα παραπάνω η Θεανώ Ζωγιοπούλου υποστήριξε με διάφορους τρόπους, ηθικά και οικονομικά προσπάθειες διαφόρων συλλόγων και φορέων της πόλης. Παράλληλα, δε θα πρέπει να παραληφθεί η αναφορά στην αγάπη που έτρεφε για τον παρακείμενο στην πατρική της οικία ναό του Σωτήρος Χριστού, του Αντιφωνητή, για τον οποίο αφιέρωσε χρηματικό ποσό για ανασκευαστικές εργασίες.

Η Θεανώ Ζωγιοπούλου απεβίωσε το Σάββατο 21 Σεπτεμβρίου 1996, σε ηλικία 87 ετών και η κηδεία της έγινε δημοτική δαπάνη, την Κυριακή 22 Σεπτεμβρίου στον ιερό μητροπολιτικό ναό της Βέροιας. Επικηδείους λόγους εκφώνησαν ο μητροπολίτης κ. Παντελεήμονας, ο νομάρχης Ημαθίας κ. Ανδρέας Βλαζάκης και ο δήμαρχος Βέροιας κ. Γιάννης Χασιώτης. Όλοι εξήραν το έργο της Θεανώς και τη διάθεση προσφοράς της, η οποία στάθηκε αφορμή για να προικίσει την πόλη με το μεγαλύτερο μέρος της προσωπικής της περιουσίας.

Η Θεανώ Ζωγιοπούλου στην εκπαίδευση

Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω η Θεανώ Ζωγιοπούλου μετά την αποφοίτησή της από το Γυμνάσιο της Βέροιας βρέθηκε στη Θεσσαλονίκη για παιδαγωγικές σπουδές. Πιθανότατα φοίτησε στο Διδασκαλείο Θηλέων Θεσσαλονίκης, απ’ όπου αποφοίτησε, στις αρχές της δεκαετίας του 1930, με δεδομένο ότι το διδασκαλείο λειτούργησε ως εξατάξιο από το έτος 1925 ως το έτος 1929 και έπειτα ως πεντατάξιο. 

Με την επιστροφή της στη Βέροια, η Θεανώ τοποθετήθηκε στο 3^ο Δημοτικό Σχολείο. Η έναρξη της εκπαιδευτικής της δραστηριότητα πρέπει να τοποθετηθεί μεταξύ των ετών 1934 και 1936. Στο συμπέρασμα αυτό οδηγούμαστε από την παρουσία της Θεανώς μεταξύ των ιδρυτικών μελών του «Συλλόγου Διδασκάλων και Νηπιαγωγών Περιφερείας Βερροίας» στο καταστατικό του οποίου υπογράφει ως «Θεανώ Ζωγιού, Βέροια». 

Από το αρχειακό υλικό και συγκεκριμένα από τα πρακτικά συνεδριάσεων του διδακτικού προσωπικού του ίδιου σχολείου, φαίνεται ότι η Θεανώ Ζωγιοπούλου, εκτός από το νηπιαγωγείο, δίδαξε και στις πρώτες τάξεις του δημοτικού σχολείου. Τούτο συνέβη με απόφαση του συλλόγου διδασκόντων του σχολείου κατόπιν πρότασης του διευθυντή, ο οποίος προέβη στη συγκεκριμένη πρόταση εκτιμώντας, αφενός την αύξηση του μαθητικού δυναμικού και αφετέρου την έλλειψη διδακτικού προσωπικού. Αξίζει να αναφερθεί ότι ο διευθυντής συνεκτίμησε στην απόφασή του την ήδη επιτυχημένη ανάληψη της Γ΄ τάξης δημοτικού από τη Θεανώ σε προηγούμενο χρόνο. Σύμφωνα με τα πρακτικά, η Θεανώ από μετριοφροσύνη εξέφρασε ενδοιασμούς για την ανάληψη της συγκεκριμένης τάξης και ζήτησε να της ανατεθεί μικρότερη. Τελικά, ο σύλλογος διδασκόντων επέμεινε και ενέκρινε την πρόταση του διευθυντή με δεδομένο ότι την πρώτη τάξη απαγορευόταν να αναλάβει νηπιαγωγός και ότι η δευτέρα τάξη διοικούνταν επιτυχώς από την άλλη νηπιαγωγό του σχολείου κα Αφροδίτη Βαϊνά.

Παραπάνω, αναφέρθηκε ότι η Θεανώ Ζωγιοπούλου υπήρξε και μέλος του Ερυθρού Σταυρού. Από τα πρακτικά συνεδριάσεων φαίνεται πως τις γνώσεις που αποκόμισε από τις σχολές του Ερυθρού Σταυρού στις οποίες φοίτησε τις αξιοποίησε και στον εκπαιδευτικό χώρο. Με απόφαση του συλλόγου διδασκόντων του σχολείου της η Θεανώ ορίστηκε υπεύθυνη του σχολικού φαρμακείου λόγων των «νοσοκομειακών» γνώσεων τις οποίες κατείχε.

Τέλος, όσον αφορά την εκπαιδευτική δραστηριότητα της Θεανούς αξίζει να αναφερθεί ότι από τα πρώτα χρόνια της διδασκαλικής της πορείας αυτή εντάχθηκε σε συνδικαλιστικές οργανώσεις που προσέγγιζαν τον συντηρητικό χώρο. Έτσι λοιπόν, το έτος 1936 συμμετείχε ως ιδρυτικό μέλος στο σύλλογο δημοδιδασκάλων και νηπιαγωγών με την επωνυμία «Σύλλογος Δημοδιδασκάλων Περιφερείας Βεροίας» και έδρα τη Βέροια. Σκοπός του συλλόγου ήταν «ἡ ὑποστήριξις καὶ προαγωγή τῶν πνευματικῶν καὶ οἰκονομικῶν συμφερόντων τῶν μελῶν τοῦ καὶ τοῦ κλάδου ἐν γένει καὶ τῆς ἐκπαιδεύσεως». Ο συγκεκριμένος σύλλογος δεν ήταν μέλος της διδασκαλικής ομοσπονδίας, στην οποία ανήκε ο προηγούμενος σύλλογος «Λειτουργών Δημοτικής Εκπαιδεύσεως Περιφερείας Βεροίας», ο οποίος ιδρύθηκε την Άνοιξη του 1934. Μετά την απελευθέρωση από τις κατοχικές δυνάμεις, την Άνοιξη του 1945 ιδρύθηκε στη Βέροια ο «Σύνδεσμος Εθνικοφρόνων Δημοδιδασκάλων Περιφερείας Βεροίας». Την ίδρυσή του υπέγραφαν 36 μέλη μεταξύ των οποίων και η Θεανώ Ζωγιοπούλου.   

Η Θεανώ Ζωγιοπούλου πρώτη Πρόεδρος του Λυκείου Ελληνίδων (παράρτημα Βέροιας)

Η Θεανώ Ζωγιοπούλου υπηρέτησε επίσης με ζήλο στο χώρο του πολιτισμού. Όπως αναφέρθηκε, υπήρξε ένα από τα ιδρυτικά μέλη του παραρτήματος του Λυκείου Ελληνίδων στη Βέροια στο οποίο υπηρέτησε από τη θέση της προέδρου. Τα εγκαίνια του παραρτήματος πραγματοποιήθηκαν την Κυριακή 29 Ιανουαρίου 1950 και σε αυτά πλην των τοπικών αρχών παραβρέθηκαν και εκπρόσωποι του Λυκείου Ελληνίδων Θεσσαλονίκης, με την πρόεδρό του κα Τζηρίδου, η οποία χαιρέτησε την εκδήλωση και ευχήθηκε την ευόδωση των σκοπών του τοπικού παραρτήματος.

Η δραστηριότητα του Λυκείου Ελληνίδων κάπου στην πορεία διακόπηκε. Έτσι, τριάντα χρόνια μετά χρειάστηκε να ιδρυθεί και πάλι παράρτημα του Λυκείου των Ελληνίδων της Αθήνας στη Βέροια. Η ίδρυση πραγματοποιήθηκε την 1^η Δεκεμβρίου 1980. Από την εκλογική διαδικασία που ακολούθησε, την 30^η Ιανουαρίου 1981 η Θεανώ Ζωγιοπούλου εξελέγη πρώτη πρόεδρος της νέας περιόδου. Παράλληλα η Θεανώ δώρισε στο Λύκειο το ποσό των 20.000 δραχμών για τη διευκόλυνση του έργου του και την επίτευξη των σκοπών του.

 
Οι δωρεές

α) Ο βρεφονηπιακός σταθμός

Η προσφορά της Θεανώς Ζωγιοπούλου στον τόπο με υλικά αγαθά πλέον και τα περιουσιακά της στοιχεία ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του 1980 και συγκεκριμένα το έτος 1981. Τότε, αποφάσισε να προβεί στην πρώτη μεγάλη δωρεά η οποία αφορούσε την προσφορά ακινήτου στο Δήμο Βέροιας για τη δημιουργία Βρεφονηπιακού Σταθμού.

Το νομικό πρόσωπο συστάθηκε με το υπ’ αριθμ. 353 της 3^ης Σεπτεμβρίου 1983, προεδρικό διάταγμα ως δημοτικό ίδρυμα με το όνομα «Δημοτικός Βρεφονηπιακός Σταθμός Θεανώς Ζωγιοπούλου».

β) Ισόγειο κατάστημα στην οδό Αριστοφάνους 5

Λίγα χρόνια μετά την πρώτη δωρεά της η Θεανώ εξέφρασε την επιθυμία να δωρίσει στο Δήμο Βέροιας και το ισόγειο κατάστημα ιδιοκτησίας της που βρισκόταν στην ίδια οικοδομή, όπου το 1982 δώρισε τον όροφο για να στεγαστεί ο βρεφονηπιακός σταθμός, με σκοπό να χρησιμοποιηθεί ως νηπιαγωγείο. 

γ) Η Δημοτική Βιβλιοθήκη «Θεανώ Ζωγιοπούλου»

Η προσφορά της Θεανώς δεν περιορίστηκε μόνο στα ακίνητα της οδού Αριστοφάνους. Λίγους μήνες μετά τη δωρεά του ισόγειου καταστήματος προχώρησε στη δωρεά του 2^ου ορόφου οικοδομής στη σημερινή οδό Θεανώς Ζωγιοπούλου για την κατάλληλη διαμόρφωσή του σε Δημοτική Βιβλιοθήκη. Η βιβλιοθήκη εγκαινιάστηκε την 6^η Ιανουαρίου 1989, ενώ όπως διαπιστώνεται από τον Τύπο, η ίδρυση της βιβλιοθήκης έτυχε θετικής αποδοχής και κάποιοι βεροιώτες εξέφρασαν τις απόψεις τους δημόσια.

δ) Λοιπές δωρεές

Ήδη, όλες οι παραπάνω επιθυμίες της δωρήτριας είχαν εκπληρωθεί και λειτουργούσαν κανονικά. Με μια νέα διαθήκη η Θεανώ Ζωγιοπούλου την 4^η Ιουνίου 1993 όριζε την ίδρυση του «Ζωγιοπούλειου Ιδρύματος», το οποίο και κληροδοτούσε με την κινητή και ακίνητη περιουσίας της, όπου κι’  αν βρισκόταν μετά το θάνατό της.

Το «Ζωγιοπούλειο Ίδρυμα» συστάθηκε δύο χρόνια μετά το θάνατό της, ως Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου υπό την εποπτεία και τον έλεγχο των Υπουργών Οικονομικών, Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων και Πολιτισμού. Η απόφαση σύστασης δημοσιεύτηκε στο 1004/25-9-1998 φύλλο της εφημερίδας της Κυβερνήσεως.

Από το ίδιο έγγραφο φαίνεται και το υπόλοιπο της περιουσίας (κινητής και ακίνητης) της Θεανώς, το οποίο πέρασε μετά το θάνατό της στην κατοχή του Δήμου Βέροιας. Έτσι, εκτός από τα πρώτα ακίνητα που δωρίθηκαν εν ζωή προστίθενται και τα ακίνητα α) επί της οδού Θ. Ζωγιοπούλου αριθ. 3 (πρώην Αντωνίου Καμάρα ή Καπετανίδη), ι) ισόγειο κατάστημα, ιι) ολόκληρος ο τρίτος υπέρ το ισόγειο όροφος. β) Τα κάτωθι ακίνητα επί της οδού Βασιλέως Κωνστα­ντίνου (νυν Κεντρικής και Αριστοφάνους) i) ισόγειο κατάστημα επιφανείας., ii) διαμέρισμα του δευτέρου ορόφου iii) διαμέρισμα του δευτέρου ορόφου. Τέλος, στην κυριότητα του Δήμου Βέροιας περιήλθε  και χρηματικό ποσό είκοσι πέντε εκατομμυρίων οκτώ χι­λιάδων εξακοσίων σαράντα δύο «25.008.642» δρχ. κατα­τεθειμένο στην Εθνική Τράπεζα Ελλάδος - Υποκατάστημα Βέροιας.

πηγή